Đau lòng lăng mộ 3 vị vua Trần trên đỉnh núi (kỳ 3)
(19/10/2014 09:34 AM) |
Phạm Ngọc Dương
Câu hỏi lớn nhất, cứ vảng vất theo tôi mãi, đó là
tại sao, một khu lăng mộ vua lớn như thế này, lại bị người đời quên lãng
một cách thảm hại?
|
| Đền Sinh và lăng Tư Phúc đã bị chia cắt bởi xóm làng và cả hồ nước rộng mênh mông này. |
|
Nơi yên nghỉ của các vị vua, chỉ có cỏ mọc rậm rạp, trâu bò gặm cỏ, phóng uế bừa bãi…
Theo ông Hứa Văn Phán, thủ nhang đền An Sinh (xã An Sinh, Đông Triều, Quảng Ninh) , sau khi đưa mộ các vua Trần từ Thái Bình ra An Sinh, nhà Trần cho xây dựng lăng Tư Phúc, rồi dựng điện An Sinh để thờ dưới chân núi. Hàng năm, đến ngày lễ lạt, giỗ chạp, các vị vua về dâng hương tại điện An Sinh, rồi đi lên núi chiêm bái 3 vị vua Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Giản Định.
Xưa kia, điện An Sinh là một công trình vĩ đại, bao trùm một vùng rộng lớn, sơn thủy hữu tình. Lăng Tư Phúc nằm trên đỉnh một quả núi ngay sau điện An Sinh và nằm trong khuôn viên rộng lớn của điện.
Tuy nhiên, thời gian trải hơn 600 năm, qua bao chiến tranh loạn lạc, cướp phá, lãng quên, toàn bộ điện An Sinh đã trở thành phế tích. Những công trình trên mặt đất đã bị biến mất gần như hoàn toàn từ cả trăm năm trước, chỉ còn lại dấu tích là hệ thống nền móng, bệ đá, chân cột nằm dưới lòng đất.
Từ cả trăm năm nay, không biết bao đời người dân đi và đến. Vùng đất rộng lớn của điện An Sinh đã bị chia xẻ thành nhiều khu vườn, khu đất, nhà ở, là một góc của xóm. Hồ nước lớn sau điện An Sinh cũng biến thành ao thả cá của người dân. Lăng Tư Phúc nằm trong quần thể điện An Sinh cũng bị chia cắt, lối đi từ điện lên lăng cũng đã chìm sâu dưới lòng đất, do đó, thay vì đi bộ từ hậu cung của điện An Sinh lên lăng Tư Phúc, thì phải đi vòng sang làng khác một đoạn đường 2 ngàn mét mới đến được.
| Chị Quyến chỉ hướng lên lăng Tư Phúc. |
|
Hỏi
đường đến lăng Tư Phúc, người dân trong xóm lắc đầu quầy quậy, không
biết lăng Tư Phúc là lăng gì, ở đâu. Trời mưa tầm tã, tôi chợt thấy lòng
lạnh lẽo. Một cái lăng hẳn hoi, có tên rành rành trong sử sách, táng
tới 3 ông vua Trần nổi tiếng, mà người dân trong xóm không biết nằm ở
đâu. Tôi phải hỏi mấy bác trung tuổi: “Bác cho hỏi, có cái ngọn đồi,
nghi có mộ vua, kho báu, mà cách đây 3 năm các nhà khảo cổ học đào bới
suốt cả tháng”, tức thì ai cũng rành rẽ, chỉ lên quả núi mờ mờ trong mưa
mù ở cuối làng.
Trước khi hỏi đường đến lăng mộ, ông Phán đã kể
với tôi rằng, năm 2009, các nhà khảo cổ đã tiến hành khai quật sơ lược
lăng mộ này. Khi các nhà khoa học tiến hành khai quật, thường phải thuê
dân đào bới và sự kiện đó sẽ khiến không những cả xóm mà cả xã quan tâm.
Vì thế, chỉ có hỏi cách đó, họ mới biết.
| Đường lên lăng Tư Phúc qua vườn vải và vườn bạch đàn rộng mênh mông. |
Chân
quả núi này rậm rạp cây cối và ít người ở. Tôi lòng vòng mãi trên đoạn
đường lầy đất đỏ mới tìm thấy một ngôi nhà đang xây dở chìm khuất sau
vườn vải của vợ chồng anh Nguyễn Văn Nam và chị Nguyễn Thị Quyến.
Chị
Quyến nắm rõ đường lên mộ vua, vì nhà chị ở ngay chân núi. Theo chị,
ngọn núi này đã bị chia năm xẻ bảy, thuộc sở hữu của nhiều người. Người
lập trang trại trồng vải, trồng na, trồng nhãn, người trồng keo, trồng
bạch đàn.
|
Chị
Quyến dẫn tôi đi loanh quanh trong trang trại vải rộng mênh mông của
ông Nhạn. Ông Nhạn là người ở đâu chị Quyến cũng không rõ. Ông này mua
mảnh đất rộng mấy ha dưới chân núi từ nhiều năm trước, rồi thuê người
trồng vải tốt um tùm. Đi một lát thì hết vườn vải, tôi đặt chân đến sườn
núi.
Đứng trước con đường mòn nhỏ xíu, chị Quyến bảo: “Đây là
núi Bãi Bắn. Anh cứ đi thẳng con đường mòn này, lên đến đỉnh núi, thấy
đá, gạch lộ ra trên mặt đất, thì chỗ đó là mộ vua đấy. Các nhà khoa học
đào bới trên này bảo là mộ vua thì em biết vậy”.
| Lăng mộ 3 vị vua Trần nằm trên đỉnh núi Bãi Bắn. |
Sở
dĩ, người dân trong vùng gọi ngọn núi này là núi Bãi Bắn, vì có một đơn
vị quân đội trong khu vực thường xuyên ra đây tập bắn. Mỗi lần họ tập
luyện, súng nổ đì đoàng từ sáng đến chiều.
Bao trùm núi Bãi Bắn
là rừng bạch đàn, với những cây bạch đàn bằng cổ tay, cổ chân, lơ phơ,
xơ xác. Vợ chồng ông Núi, bà Lượm, đại gia nơi khác, đã mua trọn ngọn
núi này từ 4 năm trước và trồng toàn bạch đàn.
Con đường mòn dẫn
lên núi toàn phân trâu, phân bò, hôi hám, bẩn thỉu. Trèo núi đến khi
hơi mỏi gối một chút thì lên đến đỉnh. Đỉnh núi có một mặt bằng khá
rộng, cỡ 2000 mét vuông. Đứng trên đỉnh núi, phóng tầm mắt ra tứ phía,
thấy phong cảnh thật đẹp. Sau lưng là dãy Yên Tử hùng vĩ, trước mặt là
đồng ruộng với những ngọn đồi nhỏ nhấp nhô, làng xóm yên bình, sông chảy
uốn lượn, đúng là sơn thủy hữu tình.
| Đứng trên lăng Tư Phúc nhìn xuống thấy cảnh sơn thủy hữu tình. |
Vạch
những bụi cỏ, tiến vào giữa đỉnh núi, thì “lăng mộ” 3 vị vua Trần lộ
ra. Một cảnh tượng có thể nói là đau lòng và thương tâm không tả nổi:
“Lăng mộ” 3 vị hoàng đế nổi tiếng thời Trần là vài chiếc cột gỗ, hai tấm
phi-brô-xi-măng, một bát hương, một chiếc đĩa và vài cái chén. “Lăng
mộ” rộng chừng hơn 1 mét vuông, không có tường vách, mặc gió thổi, mưa
hắt, khói nhang lạnh lẽo.
|
Chị
Quyến, người sống dưới chân núi bộc bạch: “Từ xưa đến nay, chẳng ai
biết, chẳng ai quan tâm đây là lăng mộ của vua cả. Từ lâu rồi, em chỉ
thấy có duy nhất một bát hương đặt giữa đỉnh núi, nhưng cả năm chả có ai
hương khói. Hồi khai quật mộ, xong việc, nhân dân và các nhà khảo cổ
cùng dựng cột gỗ, lợp tấm bờ-rô rồi đặt bát hương cho các vua đỡ tủi”.
Theo
lời chị Quyến, khu mộ vua này được các nhà khoa học khai quật vào tháng
10 năm 2009. Chị Quyến và một số người trong làng cũng được thuê đào
bới. Nhưng việc khai quật rất đơn giản, cứ chạm vào bậc đá, nền móng là
dừng lại cho các nhà khoa học ghi chép, vẽ vời, rồi lại lấp trả như cũ.
| Nơi thờ tự 3 vị vua Trần chỉ là thế này. |
Chị
Quyến kể: “Chúng em đào đất lên, thấy toàn gạch ngói, đá tảng, voi
ngựa, rồng phượng, nhưng lại lấp ngay lại. Chúng em còn đào được cả
những bậc đá là lối đi từ đỉnh núi xuống chân núi, hướng về phía đền
Sinh. Nghe họ bảo, ngày xưa đi viếng mộ vua là đi từ đền Sinh lên mà.
Nhưng đào phát lộ lối đi, chúng em lại phải lấp trả”.
Tôi vạch
từng bụi cây, nhổ những bụi cỏ và nhận thấy vô vàn dấu tích gạch đá.
Những tảng đá lớn, dùng để kê chân cột, tiết diện ngót mét vuông nằm
chềnh ềnh trên mặt đất, theo hàng lối thẳng thớm cho thấy đây là một
lăng mộ hoành tráng khi xưa.
| Những chân cột bằng đá còn rất nhiều trên đỉnh núi. |
Theo
sách “Trần Triều Thánh tổ các xứ địa đồ”, thì lăng Tư Phúc nằm liền kề
với điện An Sinh, phía Đông Bắc điện An Sinh. Lăng Tư Phúc gồm có 3
lăng. Lăng phía trong dài 6 trượng (19,8m), rộng 3 trượng (9,9m), nền
cao 1,3m. Lăng giữa dài 2,3 trượng (7,6m), rộng 1 trượng (3,3m), nền cao
0,4m. Lăng phía ngoài dài 6 trượng (19,8m), rộng 2 trượng (6,6m), nền
cao 0,7m.
Qua số liệu trên đây, có thể thấy quy mô lăng Tư Phúc
khá lớn, gồm 3 lăng mộ cạnh nhau. Lăng lớn nhất rộng tới 200 mét vuông,
lăng nhỏ chỉ hơn 20 mét vuông.
| Lớp đá bó vỉa lộ ra khỏi lòng đất. |
Theo
nhà nghiên cứu Vũ Thị Khánh Duyên (BQL các di tích trọng điểm Quảng
Ninh), thì các vị vua táng trong lăng Tư Phúc gồm Trần Thái Tông, Trần
Thánh Tông và Trần Giản Hoàng, chứ không phải Trần Giản Định như sử sách
thời Nguyễn vẫn chép.
Đại Việt sử ký toàn thư chép: “Tháng 12,
ngày mùng 6, sáng sớm Thượng Hoàng (Trần Nghệ Tông) vờ ngự về Yên Sinh,
sai điện hậu hộ vệ, rồi sai chi hậu nội nhân gọi vua tới bàn việc nước.
Vua chưa kịp ăn vội đi ngay, chỉ có 2 người theo hầu. Đến nơi, thượng
hoàng bảo vua: “Đại vương lại đây”, rồi lập tức sai người đem vua ra
giam ở chùa Tư Phúc, tuyên đọc nội chiếu giáng làm Linh đức đại vương
rồi cho dìu xuống phủ thái Dương thắt cổ chết”.
| | | Trải hơn 600 năm, nhiều chân bệ không còn nguyên vẹn. | | | Theo
bà Duyên, Trần Giản Hoàng mất ở An Sinh và cũng được triều đình đứng ra
chôn cất. Do đó, có thể tin đây là lăng mộ Trần Giản Hoàng. Theo “Triều
Trần thánh tổ các xứ địa đồ” thì lăng của Giản Hoàng được xây rất nhỏ,
chỉ bằng 2/5 quy mô lăng của Trần Thái Tông và Trần Thánh Tông.
Về
vua Trần Giản Định, ông lên ngôi khi đất nước đã bị giặc Minh xâm lược,
bị tướng nhà Minh là Trương Phụ bắt về Kim Lăng (Trung Quốc) và giết
hại vào năm 1409 (có tài liệu ghi 1410), nên không thể xây dựng lăng mộ ở
Yên Sinh được.
Rời lăng mộ 3 vị vua Trần trong cơn mưa tầm tã,
tôi mang theo nhiều câu hỏi bí ẩn của lịch sử chưa được giải mã. Nhưng
câu hỏi lớn nhất, cứ vảng vất theo tôi mãi, đó là tại sao, một khu lăng
mộ vua lớn như thế này, lại bị người đời quên lãng một cách thảm hại?
Nơi yên nghỉ của các vị vua, chỉ có cỏ mọc rậm rạp, trâu bò gặm cỏ,
phóng uế bừa bãi…
|
Còn tiếp…
Phạm Ngọc Dương
|
Trở
về
|
|