Ngày 2/8/2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký Dự luật tăng cường trừng phạt Nga được Quốc hội Mỹ trước đó đã thông qua - mà bị Moscow xem như lời tuyên chiến về một cuộc chiến thương mại của Washington.

Tuy nhiên, theo giới chính trị truyền thống Mỹ thì các biện pháp trừng phạt hiện thời đối với Nga chưa đủ tạo áp lực buộc Tổng thổng Putin chấm dứt những hành động chống pháp Mỹ và đồng minh, vì vậy cần phải tăng cường các biện pháp mạnh hơn.

Một năm sau, ngày 2/8/2018, một nhóm nghị sĩ đảng Cộng hòa và Dân chủ - đi đầu là các Thượng nghị sĩ Mỹ Lindsey Graham và Bob Menendez - đã công bố dự luật mới, áp đặt thêm các hình thức trừng phạt nghiêm khắc hơn với Nga, theo Reuters.

Nội dung dự luật này bao gồm các giới hạn mới đối với những hoạt động giao dịch nợ công, các dự án dầu mỏ và năng lượng cũng như khối lượng uranium mà Nga có thể được phép nhập khẩu.

Bên cạnh đó, các chính trị gia và giới tài phiệt Nga được xác định là có quan hệ mật tiết với Kremlin cũng sẽ phải gánh chịu thêm những hình thức trừng phạt mới và khắt khe hơn của Washington.

Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Bob Menendez cho rằng "Washington sẽ thắt chặt trừng phạt với Kremlin và Quốc hội Mỹ gửi thông điệp mạnh mẽ tới ông Putin, để ông ta hiểu rằng Mỹ không thể chấp nhận những hành động của Nga thêm nữa”.

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Lindsey Graham - nổi tiếng chống Nga - thì tuyên bố với báo giới rằng, mục tiêu của giới chính trị truyền thống Mỹ là các hình thức trừng phạt được thiết kế sẽ đưa Nga về với "địa ngục".

Từ đó các biện pháp trừng phạt Nga liên tục được gia tăng và thắt chặt. EU cũng liên tục gia hạn trừng phạt cấm vận Nga. Trước sự quyết tâm của giới chính trị Mỹ và đồng minh, dư luận rất nghi ngại về khả năng chống đỡ của Nga.

Tuy nhiên, trước khi kết thúc năm 2018, Ria Novosti cho công bố 10 thành tựu kinh tế Nga đạt được trong trong năm 2018. Theo đó Nga đã lập một loạt kỷ lục về kinh tế-tài chính-thương mại và đó được xem là sự đáp trả với trừng phạt-cấm vận.

Những kỷ lục về kinh tế-tài chính-thương mại của nước Nga năm 2018

Dự trữ vàng đạt mức kỷ lục

Trong năm 2018, Ngân hàng Trung ương Nga đã mua số lượng vàng kỷ lục lên tới 92,2 tấn, vươn lên vị trí số 1 thế giới về khối lượng mua kim loại quý này. Dự trữ vàng của Nga vượt 2.000 tấn và chiếm tỷ trọng 18% trong dự trữ quốc gia.

Tăng dự trữ vàng là giúp bảo vệ các khoản đầu tư và đa dạng hóa rủi ro, trong trường hợp hệ thống tài chính xoay quanh đồng USD bị sụp đổ. Bên cạnh đó là hỗ trợ cho các công ty khai thác vàng của Nga và cũng là một kênh đầu tư an toàn.

Năm 2018, Nga dự trữ vàng kỷ lục

Đầu tư vào nợ công Mỹ thấp kỷ lục

Nga cắt giảm đầu tư vào trái phiếu chính phủ Mỹ và đến nay toàn bộ trái phiếu chính phủ Mỹ đã được Nga bán hết. Tháng 6/2018, tỷ trọng trái phiếu chính phủ Mỹ trong dự trữ của Nga ở dưới 10%, vào tháng 12/2018 thì bằng 0%.

Từ bỏ trái phiếu chính phủ Mỹ là hợp lý, theo quan điểm của các nhà kinh tế, bởi nó giúp thị trường tài chính Nga có thể giảm thiểu thiệt hại từ những rung lắc gây ra khi các thực thể kinh tế Nga nước bị trừng phạt.

Ngân sách thặng dư kỷ lục

Kết thúc năm 2018, ngân sách của Nga đã có thặng dư lớn - khoảng 2,5% GDP và đây là lần đầu tiên Nga có thặng dư ngân sách trong vòng 7 năm. Đáng nói là trong năm 2017, ngân sách Nga vẫn còn bị thâm hụt tới 1,4% GDP.

Theo Bộ Tài chính Nga, thặng dự ngân sách của nước này sẽ đạt khoảng đạt 2.700 tỷ ruble. Thặng dư ngân sách là dự trữ vững chắc của nhà nước, nhờ đó Nga có thể chống lại được những biện pháp trừng phạt của phương Tây.

Nợ chính phủ thấp kỷ lục

Nga là một trong những quốc gia có nợ công thấp nhất thế giới, chỉ 525 tỷ USD. Có thể so sánh với nợ của Anh là 7.500 tỷ USD, Pháp 5.000 tỷ USD, Đức 4.800 tỷ USD, Eurozone 14.000 tỷ USD, còn Mỹ hơn 21.000 tỷ USD.

Nếu tình hình kinh tế quốc tế bất ngờ xấu đi, nợ nước ngoài sẽ trở thành vấn đề lớn, vì vậy nợ công thấp sẽ giảm nguy cơ bị vỡ nợ khi xuất hiện chấn động toàn cầu. Các nhà kinh tế cho rằng quy mô nợ công của Nga là rất lạc quan với tỷ lệ 20,4% GDP.

Lãi suất tín dụng thế chấp thấp kỷ lục

Năm 2018, người dân Nga vay tín dụng thế chấp với số lượng kỷ lục. Theo đánh giá của các chuyên gia nhóm Dom.rf, trong 10 tháng năm 2018, có 1,17 triệu khoản tín dụng với tồng trị giá 2.370 tỷ ruble đã được cấp.

Việc chính phủ Nga giảm lãi suất mạnh đã thúc đẩy tăng trưởng khối lượng tín dụng mua nhà ở. Từ tháng 1 đến tháng 9/2018, lãi suất trung bình cho các khoản vay mua nhà đạt mức 9,55%, trong tháng 10 đã lập kỷ lục mới 9,41%.

Năm 2018 Nga thặng dư ngân sách kỷ lục

Khai thác dầu-khí đạt sản lượng kỷ lục

Trong năm 2018, Nga đạt được kỷ lục về khai thác dầu mỏ. Tháng 10/2018 đã đạt mức 11,6 triệu thùng/ngày. Theo báo cáo của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), đây là chỉ số cao nhất của Nga trong thời hậu Xô viết.

Trong khi đó ngành công nghiệp khí đốt cũng có khối lượng sản xuất đạt kỷ lục là 733 tỷ m3. Đồng thời xuất khẩu khí đốt của Nga trong năm 2018 đã tăng thêm 20 tỷ m3, gần 10% của năm 2017.

Xuất khẩu khí đốt sang châu Âu đạt mức kỷ lục

Kết thúc năm 2018, khối lượng xuất khẩu khí đốt tới châu Âu ước tính vượt ngưỡng 200 tỷ m3. Chỉ trong 11 tháng đầu năm, Gazprom đã xuất khẩu 179,9 tỷ m3 khí đốt, cao hơn 2,6% so với cùng kỳ năm ngoái và 10,2% so với năm trước. 

Các nước tăng lượng nhập khẩu khí đốt của Nga là Đức, Áo, Hà Lan, Pháp, Séc, Phần Lan và Romania. Còn Hunggari và Hy Lạp chỉ tính riêng từ tháng 1 đến tháng 11, các nước này đã mua khí đốt của Nga nhiều hơn so với cả năm 2017.

Xuất khẩu lúa mì đạt kỷ lục

Theo số liệu của Bloomberg, niên vụ 2017-2018, Nga đã xuất khẩu được 36,6 triệu tấn lúa mì, tăng 30% so với năm ngoái. Vụ mùa bội thu hơn cả mong đợi khi ngành nông nghiệp Nga thu hoạch được 109 triệu tấn ngũ cốc và gần 2/3 là lúa mì.

Hiện kỷ lục xuất khẩu lúa mì vẫn thuộc về Mỹ, quốc gia vào năm 1992-1993 cung cấp cho thị trường thế giới 36,8 triệu tấn lúa mì. Tuy nhiên, kỷ lục này khó có thể giữ vững khi ngũ cốc Nga rẻ hơn của Mỹ nên có thể sớm vượt kỷ lục của Mỹ.

Chỉ số năng lực cạnh tranh tăng kỷ lục

Trong bảng xếp hạng các nền kinh tế đang phát triển của Bloomberg, Nga đã tăng 5 bậc, từ thứ 7 lên thứ 2, còn trong bảng xếp hạng của Ngân hàng Thế giới (WB), Nga tăng 4 bậc, từ vị trí 35 lên vị trí 31, trong khi năm 2012 chỉ mới ở vị trí 120.

Theo tính toán của WB, trong năm 2018, GDP của Nga tăng gần 300 tỷ USD lên 1.580 tỷ USD - đó là chưa tính gộp bước đệm tài chính. Theo sắc lệnh của Tổng thống Putin, Nga sẽ gia nhập nhóm 5 nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm 2024.

Khách du lịch đến Nga tăng kỷ lục

Trong năm 2018, thị trường du lịch Nga đón 90 triệu lượt khách nội địa và quốc tế. Đây là con số cao nhất trong vòng 10 năm qua. Theo số liệu của Cơ quan du lịch Nga, kể từ năm 2008, cả lượng khách du lịch nội địa và quốc tế tăng 70%.

Năm 2018, số lượng du khách nội địa lên tới 60 triệu lượt, trong khi đó, chỉ riêng trong vòng một tháng diễn ra World Cup đã có tới 3,5 triệu khách quốc tế đến Nga. World Cup 2018 mang lại cho nền kinh tế Nga gần 1.000 tỷ ruble.

Thực ra, trong năm 2018, nước Nga còn nhiều lập được nhiều kỷ lục khác, song đó là 10 thành tựu tiêu biểu cho kinh tế-tài chính-thương mại nước Nga đạt được trong bối cảnh Mỹ-phương Tây liên tục gia tăng-gia hạn các biện pháp trừng phạt Nga.

Nga vô hiệu trừng phạt-cấm vận bằng những kỷ lục khiến Mỹ-phương Tây nản lòng?

Theo giới phân tích, chính quyền Nga và Tổng thống Putin thừa hiểu rằng việc siết chặt trừng phạt Nga của giới chính trị Mỹ sẽ không dừng lại và nước Nga khó tránh khỏi các biện pháp trừng phạt ngày càng khắc nghiệt hơn của Washington.

Đưa ra các biện pháp đối phó với động thái nguy hiểm đang sôi sục trên chinh trường Mỹ nhằm buộc Tổng thổng Putin phải xuống nước hoặc nước Nga sẽ bị "đưa xuống địa ngục", sẽ là lợi bất cập hại, mà phải có giải pháp ứng phó để "sống chung với lũ".

Vì vậy, sau sự lúng túng đối phó với tác động tiêu cực từ cấm vận của Mỹ-phương Tây với nước Nga hồi năm 2014, ông Putin và chính phủ Nga đã xây dựng được các giải pháp ứng phó chuẩn xác với trừng phạt của Mỹ-phương Tây.

Kể từ tháng 4/2016 sau khi thực hiện sắp đặt lại ván cờ với việc sử dụng những quân cờ đặc biệt, Tổng thống Putin đã từng bước đưa nước Nga vượt cấm vận, rồi với năm 2017 có những bứt phá và tạo đà cho năm 2018 tạo lập những kỷ lục.

Tổng thống Putin đã có thể chúc mừng các tác giả trừng phạt - cấm vận bằng thành quả của nước Nga

Có thể nhận diện người đứng đầu Điện Kremlin và chính phủ Nga đã chủ động ứng phó với trừng phạt của Mỹ-phương Tây trên cả bốn mặt trận : chính trị, kinh tế, quân sự và ngoại giao, và nhờ đó mà nước Nga đạt được những thành quả thời cấm vận.

Về chính trị . Tổng thống Putin đã phát huy sức mạnh của chế độ chính trị, thể hiện rõ lập trường quan điểm trong thực thi quyền lực, đoàn kết xã hội, từ đó tạo ra hiệu ứng tích cực đối với nhiều lực lượng chính trị tại thế giới tự do.

Về kinh tế . Sau một thời gian thực hiện những biện pháp đặc biệt trong thời kỳ đặc biệt - thời cấm vận - Tổng thống Putin và chính phủ Nga đã xây dựng những chiến lược kinh tế đảm bảo chống chọi với tác động từ bên ngoài, rung lắc ở bên trong.

Về quân sự . Tổng thống Putin đã thực hiện việc cải tổ quân đội ngay sau khi được trao nắm giữ quyền lực, mà cốt lõi là xây dựng Học thuyết quân sự mới, từ đó kết thúc thế giới đơn cực, nâng cao vị thế cho nước Nga.

Về ngoại giao . Có thể thấy rằng, chính quyền Tổng thống Putin đã xây dựng được một chính sách ngoại giao rất linh hoạt - đặc biệt là chính sách ngoại giao kinh tế - và đó được xem là một trong những "công cụ xé lưới trừng phạt" quan trọng của Nga.

Chứng kiến cảnh càng siết trừng phạt Nga càng mạnh mẽ, Mỹ-phương Tây đã thực sự bối rối, thể hiện qua việc Đức, Nhật, Itay, Pháp đã xé rào trừng phạt, nay chứng kiến Nga thiết lập những kỷ lục thì có lẽ Washington và các đồng minh đã nản lòng.

Bởi những kỷ lục nước Nga đạt được trong năm 2018 không chỉ thách thức trừng phạt-cấm vận, mà nó còn tạo ra những hiệu ứng bất lợi cho chính những tác giả của cấm vận-trừng phạt, vậy thì làm sao không nản lòng cho được!

Ngọc Việt