Ông Trump hủy gặp Putin vì tàu chiến Ukraine và thuỷ thủ đoàn chưa được thả

Ngày 29/11, Tổng thống Donald Trump ngày 29-11 chính thức tuyên bố hủy cuộc gặp Tổng thống Vladimir Putin - dự kiến diễn ra bên lề Hội nghị G-20 ở Argentina - vì tàu chiến và thuỷ thủ Ukraine bị Nga bắt giữ ở eo biển Kerch chưa được thả.

“Từ thực tế các tàu chiến và thủy thủ Ukraine chưa được Nga trả tự do, tôi quyết định hủy cuộc gặp được lên kế hoạch với Tổng thống Putin tại Argentina vào ngày 1/12. Tôi chờ một hội nghị thượng đỉnh có ý nghĩa khi tình hình được giải quyết”.

Theo Reuters, chủ nhân Nhà Trắng ra quyết định huỷ cuộc gặp với chủ nhân Điện Kremlin ngay sau khi rời thủ đô Washington đến Argentina tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G-20 Buenos Aires 2018.

Quyết định của ông Trump được cho là bất ngờ vì trước đó chỉ một giờ, vị tổng thống doanh nhân vẫn còn cho báo giới biết rằng ông có thể gặp ông Putin tại G-20 Buenos Aires 2018 và “đây là thời điểm tuyệt vời để tổ chức cuộc gặp này”.

Theo người phát ngôn Nhà Trắng Sarah Sanders, ông Trump quyết định sau khi  họp với Ngoại trưởng Mike Pompeo, Chánh văn phòng Nhà Trắng John Kelly và Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton - những cộng sự có quan điểm cứng rắn với Nga.

Quyết định của Tổng thống Trump huỷ cuộc gặp với Tổng thống Putin không được chính quyến Mỹ thông báo trực tiếp cho phía Nga theo quy tắc ngoại giao nhà nước, mà Moscow chỉ biết thông tin qua truyền thông.

Thư ký báo chí của Tổng thống Nga Dmitry Peskov cho biết Moscow cảm thấy tiếc cho quyết định của Tổng thống Trump, tuy nhiên Kremlin luôn sẵn sàng liên lạc với Nhà Trắng để trao đổi về việc cải thiện quan hệ Nga-Mỹ.

Thực ra động thái của Tổng thống Trump không làm Tổng thống Putin ngạc nhiên, dù trước đó Kremlin xác nhận sẽ tiến hành cuộc gặp Thượng đỉnh Nga-Mỹ lần thứ 4 kể từ khi ông Trump nắm quyền - cả chính thức và không chính thức.

Bởi ngày 27/11 ông Trump đã cảnh báo: “Có thể tôi sẽ không thực hiện cuộc gặp. Thậm chí sẽ không có cuộc gặp này. Tôi không muốn bất cứ ai xem đây là chuyện đùa hay trò chơi. Ukraine đang đối mặt với nguy cơ chiến tranh toàn diện với Nga”.

Chỉ có điều Moscow tỏ ra rất bất ngờ trước lối hành kiểu xử ngoại giao bất quy tắc của vị tổng thống doanh nhân khi sử dụng phương tiện truyền thông thay cho ngoại giao nhà nước.

Thấy gì khi ông Trump huỷ cuộc gặp với ông Putin chỉ vì sóng ở Azov?

Dù Tổng thống Trump đơn phương tuyên bố huỷ bỏ cuộc gặp với Tổng thống Putin nhưng đó lại là phản ứng bị động củaWashington, bởi quyết định được vị tổng thống doanh nhân của nước Mỹ đưa ra khi Moscow không thả tàu và người của Kiev.

Với Tổng thống Putin thì biển Azov là không thể quốc tế hoá

Vì vậy quyết định của Donald Trump là thể hiện ý nghĩa của việc Vladimir Putin xử lý cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine sau khi chính quyền Kiev quyết làm cho Azov dậy sóng. Theo giới phân tích, hành động của Trump đã chứng minh :

Thứ nhất, Nga quyết khép lại vấn đề Crimea. Tàu hải quân Ukraine và thuỷ thủ đoàn xâm phạm lãnh hải của Nga tại biển Azov là vi phạm chủ quyền nhà nước Nga nên bị bắt giữ và việc thả là dựa trên nhận định của Moscow về tính chất của hành vi.

Kiev-Maidan muốn Azov dậy sóng hòng lật ngược vấn đề Crimea, và nếu không lấy lại được thì ít nhất cũng không cho Moscow xác lập quy chế cuối cùng cho bán đảo chiến lược này. Tuy nhiên, Tổng thống Putin đã cho thấy đó là Kiev ảo tưởng.

Thứ hai, Nga quyết không để quốc tế hoá biển Azov. Không khó nhận diện mục đích của chính quyền Kiev khi tạo sóng tại biển Azov là muốn Mỹ-NATO xuất hiện tại vùng biển chiến lược này. Chính Tổng thống Poroshenko cũng thể hiện điều đó.

Khi Kiev-Maidan rước "những người anh em xa" vào biển Azov thì cũng đồng nghĩa vùng biển chung của Nga và Ukraine sẽ bị quốc tế hoá, khi đó Mỹ-NATO dễ dàng cắm dao vào mạng sườn người Nga.

Thứ ba, Nga chặn đứng âm mưu "mượn gió Azov bẻ măng Donbass". Từ hành động của chính quyền Ukraine và phản ứng của Mỹ-phương Tây có thể thấy "những người anh em xa" và Kiev-Maidan muốn kết nối vấn đề Crimea với vấn đề Donbass.

Giới hoạch định chiến lược phương Tây cho rằng khi Azov dậy sóng, Mỹ-NATO phải cung cấp vũ khí hạng nặng cho quân đội Ukraine tại miền đông nước này, Kiev thì cho rằng Moscow đã điều quân đến sát biên giới Ukraine. Như vậy, "sóng Azov đã dập dờn Donbass".

Không phải ngẫu nhiên mà Tổng thống Trump cảm thấy “không vui" với việc Nga bắt giữ tàu của hải quân Ukraine và thuỷ thủ đoàn tại eo biển Kerch, và cho hay Mỹ ủng hộ Ukraine trong việc làm dậy sóng tại biển Azov.

Với Tổng thống Putin thì vấn đề Crimea là không thể đảo ngược

Còn trước đó, ngày 27/11 Bộ Ngoại giao Mỹ đã tuyên bố hành động của Nga là “một sự leo thang nguy hiểm” và Washington kêu gọi “các đồng minh châu Âu hành động nhiều hơn để ủng hộ Ukraine”.

Những động thái của Washington được cho là nhằm buộc Moscow phải lựa chọn, hoặc tìm cách làm ngắn bước sóng mà Kiev-Maidan tạo ra tại Azov để có cuộc gặp Trump-Putin, hoặc làm tăng bước sóng tại Azov thì khỏi có thượng đỉnh Mỹ-Nga.

Tuy nhiên, Tổng thống Putin đã thể hiện sự dứt khoát là không gắn vấn đề tại Azov với cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Nga và đây là quyết định đúng đắn. Bởi chỉ cần Nga nhún nhường là Mỹ-phương Tây có thể lật ngược ván cờ tàn Ukraine.

Biết là không thể làm khác nên Tổng thống Trump buộc phải tuyên bố huỷ cuộc gặp vào phút chót. Điều đó cho thấy Mỹ-NATO vẫn chưa thể có cơ hội để sửa chữa sai lầm trước Tổng thống Putin trong ván cờ Ukraine, như nhận định của cựu Tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen.

Ngọc Việt